Polskie Towarzystwo Meteorytowe

 
 

Meteoryty żelazne IIA - głównie heksaedryty

Pochodzą z jądra rozbitej planetki, przypuszczalnie tej samej, z której pochodzą chondryty i achondryty enstatytowe. Utworzone są tylko z jednego minerału żelaza i niklu: kamacytu. Na wypolerowanej i wytrawionej rozcieńczonym kwasem azotowym powierzchni przekroju takiego meteorytu pojawiają się tzw. linie Neumanna, powstałe w wyniku zderzeń między planetkami.


Braunau, Czechy, 50° 36’ N, 16° 18’ E. 14 lipca 1847 r. rankiem pojawiła się mała chmurka pędząca szybko na południowy wschód wzdłuż Sudetów i zostawiająca długi ślad na niebie. Nagle w chmurce zajaśniał ogień i dwie ogniste smugi skierowały się ku ziemi. Jednocześnie usłyszano dwie potężne detonacje, a potem grzechot i świst. Huk był tak silny, że słyszano go w odległym o 75 km. Wrocławiu. Chmurka stała się popielato szara i powoli się rozpłynęła. Jedna ze smug trafiła w łąkę i tam znaleziono wbity w ziemię czarny, gorący kamień. Po wydobyciu okazało się, że to żelazo. Ważyło 23,63 kg. Druga smuga trafiła w dom koło cegielni. Kawał żelaza przebił dach, strop, łóżko i podłogę i zatrzymał się w piwnicy. Ważył 17,08 kg. i do dziś jest w Muzeum Narodowym w Pradze. Większy kawał został pocięty na części, które trafiły do wielu kolekcji. To właśnie w tym meteorycie von Neumann zaobserwował, po wytrawieniu kwasem, liczne cienkie linie zwane teraz liniami Neumanna.

MMWr: 60,35 ep, 24,76 sc, 12,20 fc.

 

Coahuila, Meksyk, 28° 42’ N, 102° 44’ W. W 1837 r. znaleziono pierwsze bryły żelaza. Czternaście brył zwanych Bonanza Iron, ważących podobno nawet ponad tonę, widział E.M. Hamilton w 1866 r. Osiem brył, tzw. Butcher Iron, w sumie ponad 1800 kg., zabrał w 1868 r. do USA H.B. Butcher. Inną bryłę żelaza Butchera, 87,1 kg, widział N.T. Lupton w 1879 r. w Santa Rosa. Bryłę z Sanchez Estate, ważącą 114,3 kg. znalazł w 1853 r. D.N. Couch w Saltillo, gdzie służyła za kowadło. Bryłę 44 kg znalazł w Fort Duncan, w Teksasie, w 1882 r. C.C. Cusick.

MGPAN: 51,34 sc; KMaG: 30,53 s; JPłB: 3,7 s.

 

Gressk, Białoruś, 53° 14’ N, 27° 20’ E. W lipcu 1955 r. znaleziono bryłę 303 kg. Główna masa jest w Instytucie Nauk Geologicznych w Mińsku.

JAB: 12,5 s; ASPF: 5,9 s.

 

Guadalupe y Calvo, Meksyk, 26° 6’ N, 106° 58’ W. W 1971 r. znaleziono bryłę żelaza 58,63 kg., według oficjalnej wersji w przydrożnym rowie w górzystej okolicy 0,5 km na południe od Guadalupe y Calvo, według wersji Roberta A. Haaga na ranczo jako miskę dla psów.

OAUJ: 141,0 s; OPiOA: 61 s; KMaG: 28,73 s.

 

Hex River Mountains, RPA, 33° 19’ S, 19° 37’ E. W 1882 r. znaleziono bryłę ok. 60 kg. Ponad połowa jej jest w Wiedniu.

MMWr: 89,90 sc.

 

North Chile, Chile, 23° S, 69° W. W 1875 r. znaleziono osiem brył żelaza, w sumie 266 kg., identycznych pod względem struktury i składu chemicznego. Miejsca znalezienia to: Coya Norte, Filomena, Puripica, Quillagua, Rio Loa, San Martin, Tocopilla i Union. Ponieważ dokładne miejsca nie są znane, nadano im wspólną nazwę North Chile. Każda bryła jest częścią pojedynczego kryształu kamacytu z nieregularnie rozmieszczonym rhabdytem.

OPiOA: 196 sc; KMaG: 60,9 sc; KZT: 7,4 s; JBaZ: 6,7 sc; RITc: 4,9 sc; JPłB: 3,9 s; MCiD: 3,9 s; TŚcK: 3,6 s.


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W tle: meteoryt North Chile