Polskie Towarzystwo Meteorytowe

 
 

Chondryty zwyczajne LL6

Kiedyś zaliczano je do achondrytów, czyli meteorytów nie mających chondr, i stąd dawna nazwa "amfoteryty" używana dziś głównie przez kolekcjonerów. Istotnie w chondrytach typu 6, jak Ensisheim czy Jelica, chondr praktycznie nie widać. Meteoryty te zawierają bardzo mało metalicznego żelaza i słabo przyciągają magnes. Skorupa na ich powierzchni jest stosunkowo gładka. Wśród chondrytów zwyczajnych mają największą zawartość żelaza w oliwinach i piroksenach, ale nie ma wyraźnej granicy między nimi, a typem L. Dlatego wiele meteorytów jest klasyfikowanych jako L/LL. Szóstka oznacza, że materia meteorytu była silnie ogrzana, gdy meteoryt był jeszcze częścią jakiejś planetki. Ciasto skalne połączyło się z chondrami i uległo rekrystalizacji wskutek czego chondr prawie nie widać. Minerały tych meteorytów są w równowadze chemicznej.


Bandong
, Indonezja, 6° 55’ S, 107° 36’ E. Po detonacjach, 10 grudnia 1871 r., spadło sześć kamieni o łącznej wadze ok. 11,5 kg.
MCiD: 5,08 sc; KMaG: 3,02 s.

Beeler, Kansas, USA, 38° 32’ N, 100° 13’ W. W 1924 r. wyorano kamień 8,64 kg.
KMaG: 4,0 sc; RZdS: 0,3 fp..

Benguerir, Maroko, 32º 15’ N, 08º 09’ W. Deszcz meteorytów spadł w południe, 22 listopada 2004 roku, koło Benguerir, około 50 km na północ od Marakeszu. Meteoryty spadały od wschodu w kierunku zachodnim. Ocenia się, że zebrano około 30 kg. Trzy meteoryty znaleziono w miejscowościach Douar Lfokra, Ahl Fouim Sakhra Lourania i Douar Tnaja. Ten ostatni, ważący około 4 kg, ma matową, czarną skorupę i regmaglipty z jednej strony i znajduje się w urzędzie gubernatora prowincji Kelaa Sraghna. Ważący 1,2 kg okaz, prawdopodobnie z Douar Lofkra, znajduje się w laboratorium Żandarmerii Królewskiej. Inne okazy znaleziono koło Si Abdellah i Tnine Bouchane.
KMaG: 93,6 sc; JanW: 15,17 sc; JStM: 10,4 sc; MCiD: 9,84 sc; KTKUB: 4,16 sc; JPłB: 1,9 s; KZT: 1,1 f+f; JBaZ: 0,16 f.

Bensour, Maroko/Algeria, 30° N, 7° W. Koczownicy z pogranicza Maroka i Algerii twierdzą, że 11 listopada 2002 roku widzieli mnóstwo kamyków spadających z nieba. Ocenia się, że łącznie zebrano ponad 45 kg. Największy okaz ważył 9,2 kg, ale większość, to małe, jasnoszare kamyki pokryte czarną, połyskującą skorupą. Jest to drobnoziarnista, monomiktyczna brekcja składająca się z oliwinu, piroksenów i plagioklazu sodowego,  z ziarnami metalu, troilitu i chromitu i rzadko występującymi chondrami.
JanW: 30,84 cs, 20,40 cs, 3,00 cs, 2,60 cs, 0,62 cs, 0,50 cs, 0,10 cs; KMaG: 13,37 cs; MCiD: 8,71 cs; JSzW: 5,70 wcs; MPPF: 4,0 cs; GMik: 3,95 wcs; KTKUB: 3,88 wcs; MStP: 3,87 cs; AJNH: 3,62 fc; JŁuW: 3,46 cs; WSZ: 3,40 cs; KSzS: 3,33 wcs; RITc: 3,32 cs; ToGa: 3,24 wcs; RKoW: 3,2 cs; JDCB: 2,56 ep; Zea: 1,92 fc; TŚcK: 1,36 fc; KMoW: 1,35 ep; JPłB: 1,33 fc, 1,27 cs; RZdS: 0,99 fc; SKoZ: 0,41 f.

Ensisheim, Francja, 47° 52’ N, 7° 21’ E. 16 listopada 1492 r. spadł z nieba kamień, który jest najstarszym zachowanym meteorytem w Europie, którego spadek widziano. Tak pisano o tym wydarzeniu w XVI wieku: "Roku Pańskiego 1492, we środę przed dniem Świętego Marcina, siódmego dnia listopada zdarzył się dziwny cud. Tego dnia między jedenastą a dwunastą godziną południa przyszedł wielki huk gromu, a po nim długi hałas słyszany daleko wokół, po czym dwustusześćdziesięciofuntowy kamień wypadł z powietrza na wieś Ensisheim. Mały chłopiec widział, jak spadał on na pole pszenicy blisko lasu nad Renem i rzeką Ill. Gdy Rada usłyszała o tym, przybyła na miejsce i wiele  kawałków odłupano od kamienia, ale tego później bailifowie zabronili. Kamień zabrano następnie do kościoła, gdzie był podziwiany jako coś cudownego i mnóstwo ludzi przybywało zewsząd, aby go zobaczyć, i wiele osobliwych rzeczy mówiono o tym kamieniu. Był to z pewnością znak od Boga, jakiego nigdy przedtem nie widziano."
MMWr: 5,98 f; JanW: 0,10 s.

Hammadah al Hamra 183, Libia, 28° 37’ N, 13° 20’ E. W 1996 roku znaleziono zwietrzały kamień (S3, W4) ważący około 5 kg.
MCiD: 165 ep; KMaG: 59,1 ep.

Hammadah al Hamra 314, Libia, 28° 39’ N, 13° 28’ E. W 2001 roku znaleziono wiele mało zwietrzałych kamyków (S5, W1/2) ważących łącznie 1470 g.
MCiD: 7,00 sc.

Jelica (Cacak), Serbia, 43° 50’ N, 20° 27’ E. 1 grudnia 1889 r. po detonacjach i pojawieniu się światła, spadł deszcz kamieni na obszar 5 x 8 km. Znaleziono ich ponad 26 o wadze od 8,5 kg. do 70 g., w sumie ok. 34 kg.
MGUJ: 348,0 hs.

Karatu, Tanzania, 3° 30’ S, 35° 35’ E. Kamień ważący 2,22 kg spadł 11 września 1963 r. koło Tlae Daat między Bassoduwish a Karatu.
JanW: 1,057 s; KMaG: 0,7 f, 0,5 f.

Kilabo, Nigeria, 12° 46’ N, 9° 48’ E. Wieczorem, 21 lipca 2002 roku Mallam Yahava Muhammad z Hadejia widział jasny bolid lecący z południa na północ. Po kilku minutach słyszano dwie silne detonacje. Mallam Audu i jego sąsiedzi w Kilabo słyszeli, jak spadł kamień i potem go znaleźli. Meteoryt leżał w zagłębieniu o średnicy 35 cm i głębokości 20 cm w piaszczystym gruncie. Przy uderzeniu rozpadł się na kawałki, z których największy ważył 2,2 kg, a w sumie zebrano około 19 kg. Mniejsze kamienie znaleziono także w pięciu wioskach w okolicy. Meteoryt jest zbrekcjowany z grubymi, czarnymi żyłkami szokowymi. Stopień szokowy S3.
JanW: 28,3 f, 14,9 f, 5,2 fc, 4,95 f, 4,65 f, 1,49 f; KMaG: 8,8 s; JPłB: 2,91 ep; TŚcK: 0,0695 fc.

Lake Labyrinth, Australia, 30° 32’ S, 134° 45’ E. Fragmenty meteorytu znalazł w 1924 r. B. Austin około 2 tygodni po przypuszczalnym spadku 5 lutego 1924 r. Większość materii (57 funtów (25,8 kg) fragmentów) zebrał w 1934 r. R. Bedford 8 mil na północ od studni Peela, Wilgena Station.
MGPIG: 14 f; KMaG: 7,6 fc; TŚcK: 0,2 f.

Mangwendi, Zimbabwe, 17° 39’ S, 31° 36’ E. Około południa 7 marca 1934 r. bryła prawdopodobnie ok 27 kg spadła na prawy brzeg rzeki Shawanoya; zebrano jedną dużą bryłę (22,3 kg) i dziesięć fragmentów ważących razem 1,4 kg. Mówiono, że drugi kamień spadł w Magaya, 17 mil na wschód od misji św. Pawła.
KMaG: 4,41 sc.

Naryilco, Australia, 28° 41’ S, 141° 59’ E. W 1975 r. znaleziono kamień 27 kg. ze świeżą skorupą obtopieniową, na pustynnym terenie 5 mil na zachód od Corkwood Tank. Jego większa część jest w kolekcji Roberta A. Haaga. Dokładna klasyfikacja: L/LL6.
ASPF
: 2,9 ep; RZdS: 0,43 f.

Northwest Africa 237. Mike Farmer kupił 17 września 2000 roku w Erfoud kamyk ważący 61 g, średnio zwietrzały ze słabymi zmianami szokowymi (S2, W2).
JanW: 27,0 ep.

Northwest Africa 799. Nazwa i klasyfikacja prowizoryczna. Mike Farmer kupił 27 kwietnia 2001 r., w Tagounite, kamień ważący 1850 g.
MCiD: 6,1 sc.

Northwest Africa 969, Maroko. W czerwcu 2001 roku Adam i Greg Hupe kupili w Erfoud mały kamyk, a w październiku jeszcze siedem, co dało łączną wagę 463 g. Jest to brekcja genomiktyczna złożona z kanciastych okruchów w drobnoziarnistej masie. Rzadko występują reliktowe chondry. Typ LL6/7.
MStP: 1,044 ep.

Northwest Africa 1948. W czerwcu 2003 roku Adam i Greg Hupe kupili w Zagorze, w Maroku, mało zwietrzały kamień (S1, W1) ważący 116 g.
JanW: 2,75 s.

Northwest Africa 4044. W 2005 r. Marcin Cimała kupił w Maroku lekko zwietrzały (S3, W1) kamień ważący 1365 g.

RZdS: 2,2 s.

Northwest Africa 4046. W 2005 r. Kupiono w Maroku niezbyt zwietrzały (S3, W2) kamień ważący 140 g.
MCiD: 25,04 ep.

Oued el Hadjar, Maroko, 30° 11’ N, 6° 35’ W. W marcu 1986 r. nomadzi usłyszeli głośny świst i około 200 m od namiotu pewnej kobiety spadł kamień. Rozbito go na kawałki podczas zaślubin tej kobiety 15 dni później. Pod koniec 1998 r. Michel Franco odnalazł miejsce spadku i zebrał 1215,5 g fragmentów. Bruno Fectay twierdzi, że znalazł drugi, większy kamień z tego spadku i sprzedaje jego fragmenty.
MCiD: 3,2 s; JJDL: 0,95 s.

Saint-Séverin, Francja, 45° 18’ N, 0° 14’ E. Meteoryty spadły po południu 27 czerwca 1966 r. Znaleziono 8 kamieni o łącznej wadze 271 kg.
KMaG: 34,18 sc; MKGW: 16,22 sc.

Taouz 002, Maroko, 30° 54’ N, 3° 58’ W. W 1999 r. znaleziono kamień 8350 g.
MCiD: 4,7 sc.

Tomakovka, Ukraina, 47° 51’ N, 34° 46’ E. Wieczorem, 17 stycznia 1905 roku, po pojawieniu się jasnego meteoru lecącego z zachodu na wschód, na wieś Tomakowka spadło kilkanaście kamieni, z których żaden nie ważył więcej niż 500 g. Nie wiadomo, co się stało z główną masą.
JanW: 1,10 fc.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W tle: meteoryt Lake Labyrinth