|
Açfer 011, Algeria, 27° 45’ N, 4°
10’ E. W marcu 1989 r. podczas poszukiwań na Saharze
znaleziono ok. 30 kamieni ważących w sumie ok. 3,8 kg. Są
one zwietrzałe, ale ziarenka metalu wciąż są widoczne. Numer
w nazwie oznacza, że jest to jedenasty meteoryt znaleziony w
tym rejonie Sahary.
OAUJ: 65,5 hs; RITc: 18,4 cs; OPiOA:
18,1 sc; JJDL: 9,4 ep; PiOAG: 3,5 s; WSZ:
2,2 ep; PSoO: 1,1 s; ŁODG: 0,64 ep, JBaZ:
0,2 f.
Açfer 054,
Algeria, 27° 42’ N, 3° 56’ E. W 1989 r. znaleziono
zwietrzały (W3, S2) kamień ważący 2051 g.
JStM: 25,0 f.
Acme, Nowy Meksyk,
USA, 33° 38’ N, 104° 16’ W. W 1947 r. znaleziono bryłę 75 kg
plus fragmenty.
JAB: 2,0 s.
Ad-Dahbubah,
Arabia Saudyjska, 19° 50’ N, 51° 15’ E. W marcu 1961 roku
znaleziono zwietrzałą bryłę ok. 90,7 kg, która rozpadła się
podczas transportu; największy fragment ważył ok. 40,8 kg..
KMaG: 21,6 sc.
Agen,
Francja, 44° 13’ N, 0° 37’ E. 5 września 1814 r. w dzień
pojawił się na niebie obłok, z którego po detonacjach spadły
kamienie. Zebrano w sumie ok. 30 kg. Największy ważył ok. 9
kg.
MGUJ: 1,6 f+f; KMaG: 0,12 f.
Allegan,
Michigan, USA, 42° 32’ N, 85° 53’ W. Rankiem, 10 lipca 1899
r. po detonacjach spadł kamień ważący ok. 70 funtów (31,7
kg) na Thomas Hill przy Saugatuck Road.
JanW: 3,4 f; KMaG: 0,62 f.
Arroyo Aguiar,
Argentyna, 31° 25’ S, 60° 40’ W. Latem 1950 roku, koło
stacji kolejowej Arroyo Aguiar ranczer zobaczył, jak spadał
kamień i wygrzebał go z ziemi, w którą wbił się na głębokość
50 cm. Meteoryt ważył 7,45 kg.
JanW: 6,11 sc, 2,87 sc.
Ashmore,
Teksas, USA, 32° 54’ N, 102° 17’ W. Między 15 a 20 lutego
1969 r., podczas głębokiej orki, Paul Caughron natrafił na
głębokości ok. 45 cm, na kamień ważący 55,4 kg. Było to
około 2,5 mili na północ i 1,5 mili na zachód od Ashmore.
Przez pewien czas sądzono, że to część meteorytu Loop.
KMaG: 2,3 sc.
Bassikounou,
Mauretania, 15° 47’ N, 5° 54’ W. Deszcz
meteorytów spadł 16 października 2006 r. o 4 rano. Był
widoczny bolid, ale brak relacji dotyczących kierunku lotu.
Tego samego dnia o godz. 13 A. Salem El Moichine znalazł
kamień ważący 3165 g 11 km SE od Bassikounou. Próbkę do
sklasyfikowania dostarczył do Muzeum Przyrodniczego w
Bernie, w Szwajcarii M. Ould Mounir, Nouakchott, który
otrzymał ją od swego kuzyna, który znalazł meteoryt. Jak
twierdzi Svend Buhl, tamtejsi mieszkańcy i poszukiwacze
znaleźli później ponad 20 okazów na obszarze rozrzutu o
długości około 8 km. Łączna waga ponad 46 kg.
JanW:
1019,0 cs, 155,0 cs, 78,4 cs, 40,2 cs, 40,0 hs, 9,0 cs,
4,75 sc.
Boolka,
Australia, 30° 4’ S, 141° 4’ E. W lipcu 1968 r. znaleziono
jeden mocno zwietrzały i spękany kamień, ważący ok. 3 kg.
Dalsze kamienie, w sumie 9,1 kg., znaleziono w 1989 r.
Meteoryt ten tak długo leżał na ziemi, że mimo suchego
klimatu cały metal utlenił się, a wnętrze meteorytu
przybrało czerwonawe zabarwienie.
OPiOA: 86,5 s; MMWr: 16,5 sc; LChG:
14,1 sc; KMaG: 13,1 sc; ASPF: 7,0 s; JBaZ:
0,08 f.
Cangas de Onis,
Hiszpania, 43° 23’ N, 5° 9’ W. 6 grudnia 1866 r. w dzień
usłyszano detonacje, po czym spadł deszcz kamieni.
Największy z nich ważył ok. 11 kg.
MMWr: 4,3 fp; KMaG: 0,5 s.
Capot Rey,
Niger, 20° 08’ N, 10° 12’ E. W marcu 2004 roku G. Moreau
znalazł wiele meteorytów, w sumie 38 kg, na ergu Capot Rey
na pustyni Tenere. Największy okaz ważył 2 kg. Meteoryty
były rozrzucone na eliptycznym obszarze 7 x 3,5 km
wydłużonym w kierunku NE – SW. Okazy są nieco zwietrzałe ze
słabymi zmianami szokowymi (S2, W1), ale niektóre mają
efektowną, brekcjową strukturę.
JanW: 12,7 s.
Carichic,
Meksyk, 27° 56’ N, 107° 3’ W. W 1983 r. znaleziono na polu
trzy bardzo zwietrzałe fragmenty ważące w sumie 17 kg.
HGwL: 7,4 s; AJNH: 0,03 f; JBaZ: 0,03
f; KMaG: 0,03 f.
Chamberlin,
Teksas, USA, 36° 12’ N, 102° 27’ W. W 1941 r. znaleziono
kamień ważący 2,4 kg.
KMaG: 0,45 f; HGwL: 0,2 f.
Chergach,
Mali,
23°
41’47’’N,
5°
00’53’W.
Jesienią i zimą 2007 r. w Erg Chech, na północ od Taoudenni
zebrano ok. 100 kg meteorytów. Nomadzi twierdzili, że
kamienie spadły w dzień, 2 lub 3 lipca 2007 r. po pojawieniu
się chmury dymu i detonacjach. Pierwsze meteoryty znalazł
pan Ouled Bleila, który zginął w wypadku samochodowym w
październiku wracając z terenu spadku. Według Tuaregów z
Algierii obszar rozrzutu rozciąga się na ponad 20 km w
kierunku północno-wschodnim. Niektóre okazy są zbrekcjowane.
Analiza krótko żyjących izotopów wykazała, że meteoryty
spadły w lipcu i nie są tożsame z Bassikounou.
JanW:
209,0 cs, 64,8 cs, 34,7 cs, 14,6 cs, 7,34 ep, 3,90 cs,
3,78 cs, 2,51 cs, 1,71 cs, 1,68 cs, 1,46 cs.
Cole Creek,
Nebraska, USA, 41° 21’ N, 99° 07’ W. Clay Fowler znalazł 1
stycznia 1991 r. kamień ważący 16,3 kg. Kamień znajdował się
około 2 stóp pod powierzchnią w wykopie starej drogi.
Wgłębienie po wyjęciu kamienia było wyściełane cienką
warstwą współczesnej gleby.
JanW: 5,80 s; KTKUB: 1,77 sc.
Covert,
Kansas, USA, 39° 12’ N, 98° 47’ W. Przed rokiem 1896
znaleziono kamień, ale dopiero w 1929 r. rozpoznano, że to
meteoryt. W latach 1929 - 1931 znaleziono jeszcze dziewięć
zwietrzałych kamieni (największy 13 kg), a w późniejszych
latach następne. W sumie 61 kg.
KMaG: 16,8 sc; MPPF: 1,7 f.
Dhofar 1027,
Oman, 18° 40’ N, 54° 15’ E. 30 stycznia 2003 roku znaleziono
240 średnio zwietrzałych kamieni (W2, S3) z żyłkami kalcytu
ważących łącznie 14944 g.
KTKUB: 18,5 cs; BSzW: 6,55 cs.
Djoumine,
Tunezja, 36° 57’ N, 9° 33’ E. Wieczorem, 31 października
1999 r. widziano jasny bolid lecący z południowego zachodu
na północny wschód, któremu towarzyszyły wielokrotne
detonacje. Dzieci odnalazły dwa meteoryty koło wioski
Djoumine. Później odnaleziono jeszcze co najmniej pięć
okazów na obszarze rozrzutu 4 km długości. Łączna masa
znalezionych meteorytów wynosi ok. 10 kg. Meteoryt
sklasyfikowano jako H5-6. Zawiera żyłki szokowe i jaśniejsze
okruchy w ciemniejszym cieście skalnym.
MKGW: 18,6 fc; JPłB: 1,22 f; JanW: 1,20
f; RITc: 1,1 cs; KMaG: 0,7 fc.
El Hammami,
Mauretania, 23° 17’ N, 10° 49’ W. W styczniu 1997 r.
niedaleko miasta Mhamid w Maroku nomadzi sprzedali
kolekcjonerom nieznaną ilość fragmentów meteorytu
prawdopodobnie odłupanych od jednego, większego kamienia.
Meteoryt ten był następnie sprzedawany pod nazwą “Mhamid” i
“Hamada du Draa”. Nomadzi twierdzili, że meteoryt ten
znaleźli na południu, w Algerii, w kierunku bolidu
widzianego w styczniu 1995 r. We wrześniu 1997 r. ci sami
nomadzi przysłali do Edwina Thompsona fragment meteorytu
twierdząc, że spadł on 10 sierpnia 1997 r. W listopadzie
1997 r. Thompson pojechał do Mauretanii i zebrał sześć
świeżo wyglądających meteorytów (80, 51, 30, 26, 8 i 4 kg)
u podnóża gór El Hammami w Mauretanii (1000 km na południowy
zachód od Mhamid w Maroku), prawdopodobnie w miejscu, gdzie
spadły. Ich fragmenty sprzedawano potem pod nazwą El Hammami.
Nazwa ta została przyjęta jako oficjalna. Charakterystyczne
dla tego meteorytu są łańcuszki ziaren metalicznego żelaza
niklonośnego widoczne na przekrojach.
OPiOA: 1820 cs; JanW: 288,0 ep, 124,0 s, 60,0
ep, 2,6 s; MEPZG: 224,0 ep; MCiD: 33,8 sc;
JStM: 21,5 sc; WWoG: 20,3 s; MKGW: 19,8 s,
13,3 s; JJDL: 19,3 fc, 2,9 s; JAB: 19,0 s, 0,1
f; KMaG:18,9 s; KSoK: 17,5 s; MWGUW:
16,6 s; HGwL: 13,2 s, 10,6 s; KSzS: 11,8 s;
ZNoL: 11,6 s; TŚcK: 10,7 s; JSzW: 10,6 f;
JRaT: 10,3 sc; MStP: 10,1 sc, 6,6 sc; KBKE:
9,1 s; RBoW: 8,3 s; MMuK: 7,7 s; AJNH:
7,3 s; JWoK: 7,2 f, 4,9 s; GMiL: 6,7 s;
RITc: 6,3 sc; KMoW: 6,0 s; AKiW: 5,2 s;
GMik: 4,8 s; WSZ: 4,5 s; RUrŚ: 4,4 s;
TP!W: 4,3 s; TZwW: 4,1 s; KZT: 3,9 s;
DJP: 3,8 s; JDCB: 3,7 s; LChG: 3,6 s;
ToGa: 3,6 s; JPłB: 3,5 s, 2,5 s; BDąT: 3,4
s; MPPF: 3,1 s; PWDT: 2,9 s; JBaZ:
2,2
s; NAWPI: 2,2 s; PiOAG: 2 s; KTKUB:
1,50 fc; RRzG: 0,5 sc; ŁODG: 0,4 f; ASPF:
ts.
Faith,
Dakota Południowa, USA, 45° 20’ N, 102° 5’ W. W 1952 r.
znaleziono duży kamień, 105 kg, 23 mile NNE od Faith. W 1967
r. rozpoznano, że to meteoryt.
KMaG: 22,9 sc; HGwL: 4,9 s; JAB: 0,085
f.
Flandreau,
Dakota Południowa, USA, 44° 3’ N, 96° 36’ W. W czerwcu 1983
r. L. Kirkegaard znalazł na swym polu kamień ważący 21,36 kg.
KMaG: 9,1 sc.
Forest City,
Iowa, USA, 43° 15’ N, 93° 40’ W. Miasto Forest City znajduje
się tylko 65 mil na wschód od Estherville. Niemal dokładnie
jedenaście lat po deszczu meteorytów Estherville, 2 maja
1890 r. ukazał się jasny bolid pędzący z zachodu na wschód,
po czym rozległy się detonacje i na obszar o długości dwóch
mil i szerokości jednej mili posypały się kamienie.
Znaleziono 5 dużych kamieni: 36,3 kg, 29,9 kg, 4,5 kg, 2,3
kg i 1,8 kg, oraz ponad 500 małych, w sumie ok. 122 kg.
MMWr: 43,1 cs; MGPAN: 17,02 ep.
Gao - Guenie,
Burkina Faso, 11° 39’ N, 2° 11’ W. 5 marca 1960 r. o godz.
17.00 UT, spadł deszcz kamieni przy granicy Burkina Faso z
Ghaną w okolicy Gao. Huk eksplozji słyszano nawet w stolicu
Ouagadougou, oddalonej o ponad 100 km. Znaleziono
przynajmniej 16 kamieni, z których największy ważył 2,5 kg.
Katalog meteorytów Museum National d’Histoire Naturelle w
Paryżu podaje natomiast, że w Guenie, wiosce oddalonej 10 km
od Gao, znaleziono meteoryty, które spadły w kwietniu 1960
r., a które zaliczono do typu H4. W ostatnich latach
znajdowano dalsze okazy, którym nadawano jedną, bądź drugą
nazwę. W większości przypadków nieznane są dokładne miejsca
znalezienia. W 1995 r. badania terenowe prowadził Wayne
Walton. 80% ze znalezionych 250 kg meteorytów zaliczył do
Gao, a pozostałe do Guenie i domniemanego trzeciego spadku
małych kamyków w Pro. Jesienią 1996 r. Urbain Wenmenga
rozmawiał w Gao ze świadkami spadku, którzy zgodnie
twierdzili, że wiosną 1960 r. był tylko jeden spadek
meteorytów. Niektóre kamienie wykopały w piaszczystym
gruncie zagłębienia. Inne połamały gałęzie drzew i
uszkodziły kurniki. Ludzie byli przerażeni, gdyż myśleli
najpierw, że to ostrzał artyleryjski. W 1997 przeanalizowano
budowę wielu znalezionych meteorytów i stwierdzono pewne
różnice budowy, które mogły sugerować różne pochodzenie.
Jednak znaleziono też przypadki, gdy takie same różnice
występowały w sąsiadujących częściach jednego okazu.
Ostatecznie uznano, że był jeden deszcz meteorytów i
przyjęto dla niego podwójną nazwę Gao-Guenie.
MCiD: 228 cs, 220 cs, 147 cs, 15 ep + ep, 8,4 ep;
JanW: 212,0 cs, 100,0 cs, 57,9 ep, 53,3 cs, 33,4 cs,
16,9 cs, 14,98 ep, 14,70 cs, 12,20 cs, 9,46 cs, 9,20 cs,
8,98 cs; KMaG: 156,2 cs, 41,0 sc; OPiOA:
106,6 hs, 37,49 hs; MGPIG: 104,2 hs; OAUJ:
89,7 hs; SKoZ: 55 cs, 8,8 ep, 7,6 cs, 4,4 cs, 2,8 cs;
MGUJ: 46,8 sc; MEPZG: 43,1 sc; KSoK: 38,4
cs, 6,0 s; ASPF: 37,8 sc, 9,7 cs, 6,1 fs; WWoG:
36,5 fs; KZT: 33,0 hs, 10,0 s, 3,5 s; MWGUW:
32,5 sc; JStM: 26,7 cs; MWiW: 23,2 cs; MKoL:
22,3 ep; MKGW: 20,0 cs; KTKUB: 18,8 cs, 18,2
cs, 11,15 cs, 7,2 cs; JPłB: 16 cs; JWKW: 12,69 cs; JAB:
12,5 s; RKoW: 11,4 cs; WSZ: 11.0 cs, 9,78 cs, 9,15 cs, 9,10 cs, 2,34
cs; JBaZ: 10,5 cs; MStP: 9,4 cs, 7,9 cs, 5,95
cs; ToGa: 8,8 cs; JSzW: 8,3 ep; 4,4 cs, 3,5 cs;
HGwL: 8,0 s, 0,1 s; Zea: 7,1 cs; AJNH: 7,0
cs; TŚcK: 6,0 wcs; JDCB: 4,9 wcs; GMik:
3,4 ocs; MPaJ: 3,4 cs; KMoW: 3,2 cs; AZGR:
1,5 ocs.
Garabato,
Argentyna, 28° 52’ S, 60° 12’ W. Kamień ważący 160 kg, nieco
zwietrzały, wyorano 23 września 1995 roku.
JanW: 12,85 s, 7,23 sc, 4,98 sc.
Geidam,
Nigeria, 12° 55’ N, 11° 55’ E. Kamień ważący 725 g spadł 6
lipca 1950 roku w Garau, w okręgu Geidam. Jest bardzo
podobny do Akwanga.
JanW: 13,15 sc.
Gnadenfrei
(Piława Górna), Polska, 50° 40’ N, 16°
46’ E. 17 maja 1879 r. po detonacjach spadły dwa kamienie:
ok. 1 kg i 0,75 kg.
MMWr: 665,0 cs, 16,03 ep, 18,2 fp, 10,65 fp.
Grzempach
(Grzempy), Polska, 52° 52’ N, 16° 38’ E, 3 września 1910 r.
spadł jeden kamień, ważący 690 g.
MGPAN: 535,20 wcs, 11,36 sc, 1,82 f+f; MGPIG:
5,65 s.
Hammadah al Hamra 307,
Libia, 29° 00’ N, 12° 59’ E. Zwietrzały kamień (W3, S2)
ważący 533 g znaleziono 18 sierpnia 2000 roku.
WWoG: 1,5 ep.
Hugoton,
Kansas, USA, 37° 12’ N, 101° 21’ W. W 1927 r. wyorano kamień
7,3 kg wyraźnie będący tylko fragmentem większej bryły.
Później znaleziono główną masę 325 kg i fragmenty o łącznej
wadze 6,8 kg. Jeszcze później znaleziono kamień 5,5 kg.
KMaG: 8,9 fc; HGwL: 6,0 s.
Ingella Station,
Australia, 25° 33’ S, 142° 47’ E. W 1987 r. na terenie
spadku meteorytu Tenham znaleziono zwietrzały kamień ważący
ok. 10 kg i około 50 mniejszych ważących w sumie ok. 7 kg.
Różnią się one od meteorytów Tenham, Hammond Downs i Whitula
Creek znalezionych w tej samej okolicy.
KMaG: 35,3 sc.
Ivanovka,
Rosja, 54° 30’ N, 52° 48’ E. Kamień ważący 8870 g znaleziono
31 sierpnia 1983 roku na skraju pola, 1 km SE od wsi
Iwanowka.
JanW: 5,0 s, 2,0 s.
Jilin,
Chiny, 44° 0’ N, 126° 30’ E. 8 marca 1976 r. tysiące
mieszkańców miasta Jilin w Mandżurii, na północy Chin, w
biały dzień obserwowały, ponad dwukrotnie większą od
Księżyca ognistą kulę z jasnym ogonem, za którą kłębił się
dym. W końcu kula rozbłysła stając się jaśniejszą, niż
Słońce w południe, i rozleciała się na kawałki, które spadły
na ziemię. Robotników z komuny Hua Pi Chang oddalonej o
niecałe 30 km od Jilin przeraził potworny hałas, jakby
odrzutowiec przelatywał tuż nad ziemią. Z nieba spadała
czerwonawo świecąca bryła. Tam, gdzie uderzyła w ziemię,
wytrysnął słup pyłu i dymu na 50 metrów wysoki przyjmując
kształt grzyba. Fala uderzeniowa wyrwała drzwi z zawiasów i
wybiła szyby w oknach w pobliskiej wsi. Grzmot eksplozji
huczał jeszcze ponad minutę. Z zapisu sejsmografów odczytano
dokładny czas uderzenia: 15 godzina, 2 minuty i 36 sekund
czasu pekińskiego. W miejscu uderzenia robotnicy znaleźli
owalny krater z dziurą o średnicy ok. 1,4 m wybitą ukośnie
w zamarzniętej ziemi. Od głębokości 2 m. dziurę wypełniała
ziemia. Na głębokości 6 m robotnicy dokopali się do
pokrytego czarną skorupą meteorytu kamiennego o wymiarach
117x93x84 cm, ważącego 1170 kg. Do dziś jest to największy
meteoryt kamienny. Wokół niego znaleziono ok. 600 kg
odłupanych fragmentów, więc w momencie uderzenia kamień
musiał ważyć 1770 kg. Niektóre z tych fragmentów trafiły do
polskich kolekcjonerów. Na obszarze ponad 500 kilometrów
kwadratowych znaleziono ponad 100 dalszych meteorytów, z
których największe ważyły 400 kg i 123,5 kg., oraz wiele
małych okazów. W sumie zebrano ok. 4 ton materii
meteorytowej.
MZPAN: 199 cs; KMaG 180,1 cs, 19,3 fs;
MCiD: 133,5 wcs; MWGUW: 73,5 ep; MKGW:
41,7 s; OPiOA: 10,1 s; HGwL: 5,1 s; AJNH:
3,65 s, 2,79 s; GMik: 3,5 s; WSZ: 3,50 ep,
2,65 sc, 1,39 sc, 1,05 sc; JPłB: 2,69 s; RITc:
2,2 sc; JAB: 1,6 s; AKoW: 0,7 s; SKoZ:
0,48 f+f; BChF: 0,1 f.
Juancheng,
Chiny, 35° 30’ N, 115° 25’ E. 15 lutego 1997 r. o godz.
23.23 czasu pekińskiego, po jasnym bolidzie z dymem i
iskrami zakończonym głośną eksplozją, spadł nad Żółtą Rzeką
deszcz małych kamyków (ponad 1000 okazów). Elipsa rozrzutu
rozciąga się w kierunku wschód – zachód i ma rozmiary 10,5 x
4,3 km. Największy znaleziony okaz ważył 2,7 kg, a łączna
masa przekracza 100 kg. Mówiono, że jeden okaz przebił dach
i wylądował w garnku stojącym na piecu. Meteoryt był
sprzedawany pod nazwą Heze.
JanW: 44,2 cs, 19,7 cs, 18,1 s, 12,5 cs, 4,2 cs; KMaG:
27,4 cs, 17,9 s; MEPZG: 22,4 f; MCiD: 20,91 fs,
6,1 fs; OPiOA: 17,9 ep; WWoG: 13,9 cs; MKGW:
13,6 ep; WSZ: 7,7 cs; RITc: 6,9 fs; ASPF:
6,4 fs; JBaZ:
6,1 sc; JAB: 5,4 s; JSzW:
5,3 cs; GMik: 5,1 cs; SKoZ: 3,5 ep; KMoW:
3,1 cs; JPłB: 2,5 ep; AKiW: 2,2 ep.
Juanita de Angeles,
Meksyk, 28° 25’ N, 105° 05’ W. Kamień ważący 85 kg nabył
Rolf W. Bühler od meksykańskiego górnika, który znalazł go w
1992 r. w pobliżu kopalni “Juanita de Angeles” niedaleko
miasta Las Amosgoas.
KMaG: 164,6 sc; OPiOA: 13,7 s; JAB:
10,5 s.
Kerilis,
Francja, 48° 24’ N, 3° 18’ W. Przed południem 26 listopada
1874 roku spadł po detonacjach kamień ważący około 5 kg.
JanW: 0,53 s.
Kunya-Urgench,
Turkmenistan, 42° 15’ N, 59° 12’ E. Po południu 20 czerwca
1998 r. mieszkańcy wielu wiosek widzieli ogromny bolid i
słyszeli głośny świst, a potem trzask. Duża bryła uderzyła w
pole bawełny 30 - 50 m od kilku rolników wytwarzając krater
o średnicy 6 m i głębokości 4 m. Z krateru wydobyto jeden
kamień ważący ok 900 kg, a w sumie zebrano 1000 - 1100 kg.
KZT: 10,0 f; KMaG: 8,9 f; JSzW: 8,1 fc;
WWoG: 5,3 f; KMoW: 4,9 f; JBaZ: 4,4 f;
SKoZ: 3,5 ep; JŁuW: 2,8 f; WSZ: 2,46 f;
GMik: 2,2 s; RITc: 2,0 ep; JStM: 1,8 f;
TŚcK: 1,4 ep; JPłB: 0,6 f.
Laborel,
Francja, 44° 17’ N, 5° 35’ E. 14 czerwca 1871 r. spadły dwa
kamienie, ok 2 kg i 91 g. ale do roku 1895 nic nie było o
nich wiadomo.
MMWr: 2,32 fp.
Misshof,
Łotwa, 56° 40’ N, 23° 0’ E. 10 kwietnia 1890 r. po
detonacjach spadł kamień ważący ok. 5,8 kg.
MGPAN: 2,10 fcp; JanW: 0,001 f.
Morávka,
Czechy, 49° 36’ N, 18° 32’ E. W południe, 6 maja 2000 roku
obserwowano nad południowo-zachodnią Polską jasny bolid
lecący na południe. Widziano go także z Czech i Słowacji.
Meteoryty spadły na Morawach, niedaleko Ostrawy.
Odpoczywający na działce usłyszał grom dźwiękowy, a chwilę
potem, jak coś przeleciało przez gałęzie drzewa i uderzyło w
ziemię. Znalazł meteoryt ważący 214 g. Dwa inne, ważące 329
g i 90 g znaleziono później w maju i czerwcu. Te okazy
trafiły do Czeskiej Akademii Nauk. Czwarty meteoryt znalazł
później Christian Anger i jego fragmenty są dostępne dla
kolekcjonerów. Przelot bolidu został sfilmowany, co
umożliwiło wyznaczenie orbity.
KMaG: 0,138 fc; JanW: 0,124 f; TŚcK:
0,0037 fc.
Nadiabondi,
Burkina Faso, 11° 57’ N, 1° 31’ W. 27 lipca 1956 r. około
19.30 UT, obserowano spadek meteorytów, po czym znaleziono
bryłę 3665 g, na głębokości 25 cm, 5 km na zachód od
Nadiabondi. Poszukiwania, które zorganizował w 1997 r. prof.
U. Wenmenga doprowadziły do znalezienia ok. 350 nowych
okazów o łącznej wadze 4,5 kg.
KMaG: 10,3 hs; JStM: 10,2 cs.
New Orleans,
Luizjana, USA. 29° 57’ N, 90° 6,6’ W. Po południu, 23
września 2003 roku, meteoryt uderzył w piętrowy dom Raya i
Judy Fausset, których nie było wtedy w domu. Sąsiedzi
powiedzieli, że słyszeli „straszny hałas”. Zanotowano dwie
obserwacje bolidu. Główną masę meteorytu znaleziono pod
podłogą parteru. Pył i okruchy znaleziono także na kolejnych
przebijanych kondygnacjach. W sumie w domu zebrano 19,256
kg, z czego trzy największe fragmenty ważyły 2966 g, 1292 g
i 1001 g. Około 100 g zebrano także w otoczeniu domu.
Meteoryt jest jasnoszary z czarną skorupą, bardzo kruchy. Na
przełamie widoczne liczne ziarna metalu i troilitu i trochę
cienkich żyłek szokowych. Meteoryt uszkodził rurę i wiele
fragmentów było w wodzie przez kilka dni. Dlatego w
mniejszych fragmentach po tygodniu pojawiły się ślady
korozji ziaren metalu.
KTKUB: 0,148 f.
Northbranch,
Teksas, USA, 39° 59’ N, 98° 20’ W. Kamień ważący 76 kg
znaleziono na polu w 1972 r. Trafił do Blaine Reeda.
KMaG: 6,75 sc; JPłB: 6,05 sc; KMoW: 1,3
s; BSzW: 0,536 f.
Northwest Africa 097.
17 września 2000 roku, w Erfoud zakupiono kamień ważący 700
g. Średnio zwietrzały ze słabymi zmianami szokowymi (S2,
W2).
MStP: 123,5 wcs.
Northwest Africa 924.
W czerwcu 2001 roku, w M’hamid zakupiono 5 kamieni ważących
łącznie 355 g. Średnio zwietrzałe ze słabymi zmianami
szokowymi (S2, W2).
JanW: 25,0 ep; ToGa: 7,2 fs.
Northwest Africa 1172.
W 2000 roku Ahmed Pani kupił w Er Rachidia wiele
niezwietrzałych meteorytów (W0) ważących łacznie ponad 120
kg, pochodzących podobno z Tabelbala w Algerii.
KMaG: 141,7 sc.
Northwest Africa 1692.
W październiku 2002 roku, w Safsaf, Adam i Greg Hupe kupili
jeden mało zwietrzały kamień ważący 857 g (S1, W1).
JanW: 2,7 s, 2,5 s.
Northwest Africa 1931.
W czerwcu 2003 roku Mike Farmer kupił w Rissani mało
zwietrzały kamień bez zmian szokowych (S1, W1) ważący 267 g.
JanW: 10,0 s.
Northwest Africa 2488.
Maroko. W 2003 roku znaleziono kilkanaście kamieni ważących
łącznie około 18 kg. Są mało zwietrzałe z silnymi zmianami
szokowymi (W1, S6), częściowo stopione w wyniku zderzenia.
TŚcK: 2,078 s.
Nuevo Mercurio,
Meksyk, 24° 18’ N, 102° 08’ W. 15 grudnia 1978 r. wieczorem
obserwowano bolid lecący z północnego wschodu na południowy
zachód, który zakończył się eksplozją i deszczem małych
kamieni. Na obszarze o długości ponad 10 km. odnaleziono
ponad 300 meteorytów o łącznej wadze ponad 5 kg.
JStM: 16,8 cs; KMaG: 16,7 cs; OPiOA:
13,9 ep; JanW: 9,4 cs, 5,8 cs, 3,26 cs; ASPF:
3,2 s; JAB: 1,9 cs; MPPF: 1,83 cs; JBaZ:
1,7 sc; JŁuW: 1,4 cs; GMik: 1,0 cs; KSoK:
0,9 ep; BDąT: 0,75 hs.
O’Donnell,
Teksas, USA, 32° 55’ N, 101° 55’ W. Wiosną 1992 r. farmer
orzący pole bawełny znalazł kamień ważący 12,7 kg.
HGwL: 6,7 s.
Plainview (1917),
Teksas, USA, 34° 7’ N, 101° 47’ W. W 1917 roku pewien młody
człowiek znalazł kamień, który uważał za meteoryt i wysłał
do Smithsonian Institution do sprawdzenia. Dr Merill
potwierdził, że to meteoryt i poprosił, go aby zobaczył, czy
nie leżą tam inne podobne. W ciągu następnych dwóch lat ten
młody człowiek odnalazł jeszcze kilkanaście meteorytów
ważących od 5 kg. do 863 g., w sumie ok. 31 kg., ale nie
zachęciło to dr Merilla do zorganizowania poszukiwań. 15 lat
później Nininger doszedł do wniosku, że choć nikt tam nie
obserwował spadku meteorytów, to ilość znalezionych okazów
wskazuje, że mogł tam spaść cały deszcz. Zastosował
wypróbowaną metodę: wędrował od farmy do farmy opowiadając o
meteorytach i proponując kupno, gdyby ktoś znalazł. Już po
kilku godzinach miał ponad 3,6 kg. meteoryt, który od lat
służył do przyciskania pokrywy klatki z kurczętami. W ciągu
następnych dni zdobył on 26 dalszych meteorytów ważących w
sumie 69 kg. Ukazywały się one zewsząd - wyciągane zza
stodół, wynoszone z piwnic, używane jako ciężarki do
przyciskania wszelkiego rodzaju sprzętów i podpierania drzwi
i okien otwieranych w upalne letnie noce. Pojawienie się
Niningera zaledwie kilka dni przed świętami Bożego
Narodzenia, w najcięższych latach wielkiego kryzysu, musiało
wyglądać na cud. Ten przybysz chodzący od domu do domu i
kupujący kamienie w czasie, gdy tak bardzo były potrzebne
pieniadze, musiał być albo wariatem, albo aniołem zesłanym z
nieba, by nieść pomoc; farmerzy woleli wierzyć w to ostanie.
Nininger odwiedzał Plainview wielokrotnie zdobywając w sumie
ponad 900 meteorytów.
MGPAN: 254,89 cs; KMaG: 18,35 sc; JStM:
17,4 s; HGwL: 2,2 f.
Pułtusk,
Polska, 52° 46’ N, 21° 16’ E. 30 stycznia 1868
roku, wieczorem, około siódmej, pojawiła się nad Warszawą
kula ognista mknąca po niebie z południowego zachodu na
północny wschód. Jej jasność błyskawicznie rosła i wkrótce
stała się jaśniejsza niż Księżyc w pierwszej kwadrze.
Początkowa biała barwa bolidu zmieniła się na
zielono-niebieskawą, a w końcu ciemnoczerwoną. Warszawiacy
wybiegali z domów myśląc, że to pożar. Ognista kula ciągnęła
za sobą białawy, zakrzywiony ogon o długości 9 stopni.
Mieszkańcy wsi położonych na południe i wschód od Pułtuska
zobaczyli kulę ognistą, która stawała się większa i
jaśniejsza, aż nie można było na nią patrzeć. Potem światło
zgasło i usłyszano potężną, przewlekłą detonację, zakończoną
serią odgłosów przypominających wystrzały karabinowe lub
werble. Wieśniacy ze wsi Rowy nad Narwią słyszeli świst
spadających kamieni i odgłosy uderzeń o ziemię i lód na
rzece. Także mieszkańcy wsi Nowy Sielc i Gostkowo słyszeli
uderzenia kamieni o ziemię, dachy i drzewa. Rankiem znaleźli
wiele czarnych kamieni leżących na śniegu i lodzie. Oto ich
opis z broszury wydanej w języku francuskim przez Szkołę
Główną w Warszawie, w tłumaczeniu Jerzego Pokrzywnickiego:
Okazy dostarczone do Szkoły Głównej pokryte były szklistą
warstwą koloru brunatnoczarnego, grubości średnio 0,5 mm.
Warstwą tą pokryte były i małe dostarczone później okazy,
tak iż każdy z nich stanowił mały indywidualny okaz.
Znajdują się okazy mające zupełnie inną postać, jak gdyby
zostały one rozbite, i których powierzchnia rozłamu pokryta
jest podobną korą, aczkolwiek w sposób "niedoskonały".
Powierzchnia pewnej ilości meteorytów bywa miejscami
pomarszczona bruzdkami promieniującymi z jednego punktu,
powstałymi prawdopodobnie podczas zmiękczenia się kory.
Główna masa meteorytów składa się z ziarnistych okruchów
koloru popielatoszarego z odcieniem żółtawym. Główna masa
niektórych okazów wykazuje dwa odcienie szarego koloru:
jasnoszary i ciemnoszary. Te dwa odcienie zlewają się czasem
w ten sposób, że powierzchnia wydaje się jakby "marmurowa".
Czasami zaś kolor szary ciemniejszy obejmuje części większe,
otoczone jaśniejszą masą, co daje jej wygląd brekcjowaty. Na
jednych okazach przeważa odcień jasny, na innych znów
ciemny, tak iż pod tym względem panuje skrajna różnorodność.
W głównej masie meteorytów dają się zauważyć globule,
których liczba w różnych okazach bywa różna, lecz na ogół są
one nieliczne. Bywają one w dwóch odmianach: jedne, dość
kruche, są rzadsze, inne, ciemnoszare, bywają czasem
elipsoidalne, a średnica ich sięga 3 mm.
Żelazo-nikiel rozsiany jest w meteorycie w postaci różnego
kształtu i wielkości ziarnek koloru szarostalowego. Jedne są
małe, niedostrzegalne gołym okiem, inne znacznie większe, aż
do wielkości kilku milimetrów.
Ocenia się, że spadło ok. 70000 meteorytów, o łącznej
wadze ponad 2 tony. Większość, to kilkugramowe okazy zwane
grochem pułtuskim. Największy znaleziony okaz waży 9095 g.
Był to największy deszcz meteorytów kamiennych pod względem
liczby meteorytów.
MZPAN: 8100 cs, 3130 cs, 2343 cs, 1400 cs, 986,35 cs,
938,0 cs, 675,4 cs, 304,5 cs, 236,25 cs, 226,31 cs, 183,35
cs, 140,0 cs, 77,23 cs, 69,91 cs, 68,97 cs, 67,1 cs, 39,9 cs,
34,8 cs, 32,5 cs, 29,58 cs, 20,35 cs, 18,78 cs, 15,30 cs,
11,20 cs, 10,93 cs, 8,40 cs, 5,92 cs; MGPAN: 2970,0
cs, 1800,0 cs, 1210,0 cs, 1000,0 cs, 875,0 cs, 703,0 cs,
693,39 cs, 652,0 cs, 641,0 cs, 628,93 cs, 496,0 cs, 436,0 cs,
422,32,cs, 368,75 cs, 350,25 cs, 314,12 cs, 311,40 cs,
296,32 cs, 296,0 cs, 294,0 cs, 280,70 cs, 275,66 cs, 258,36
cs, 243,80 cs, 210,36 cs, 180,40 cs, 178,24 cs, 167,50 cs,
157,0 cs, 145,70 cs, 143,65 cs, 138,41 cs, 134,50 cs, 122,44
cs, 121,80 cs, 118,13 cs, 112,68 cs, 108,67 cs, 106,52 cs,
97,83 cs, 94,60 cs, 89,44 cs, 78,15 cs, 76,0 cs, 75,66 cs,
65,0 wcs, 64,95 cs, 36,69 cs, 36,1 cs, 34,1 cs, 32,75 cs,
31,3 cs, 29,7 cs, 29,5 cs, 29 cs, 28,5 cs, 27,6 cs, 25,2 cs,
24,7 cs, 24,5 cs, 24,1 cs, 23,8 cs, 23,1 cs, 22,2 cs, 21,7
cs, 21 cs, 20,2 cs, 20,1 cs, 19,5 cs, 18,60 f, 17,4 cs, 17,3
cs, 16,9 cs, 16,7 cs, 16,7 cs, 16,3 cs, 15,3 cs, 14,6 cs,
13,1 cs, 12,2 cs, 4,4 cs, 3,7 cs, 156 całkowitych okazów o
łącznej wadze 412,42; MGUJ: 2860 cs, 1360 cs, 431,5
cs, 169,0 cs, 138,1 cs, 137,5 cs, 131,8 cs, 106,6 cs, 72,3
cs, 62,5 cs, 60,9 hs, 46,3 cs, 41,6 cs, 35,0 cs, 33,4 cs,
26,4 cs, 22,2 ep, 20,9 cs, 20,5 cs, 17,3 cs, 16,0 cs, 15,6
cs, 14,9 cs, 14,3 cs, 14,3 cs, 14,2 cs, 13,4 cs, 13,2 cs,
12,8 cs, 12,5 cs, 12,4 cs, 10,9 cs, 10,2 cs, 8,7 cs, 8,3 cs,
8,2 cs, 7,2 cs, 6,1 cs, 6,1 cs, 5,9 cs, 5,7 cs, 5,0 cs, 2,3
cs, 1,9 cs; OAUW: 1235 cs; MGPIG: 675 cs;
MMWr: 205,0 cs, 37,81 cs, 15,0 ep, 21,67 cs, 18,83 cs,
20,05 cs, 17,15 cs, 19,02 cs, 8,59 cs, 11,66 cs, 12,62 cs,
10,23 cs, 8,71 cs, 6,95 cs, 8,10 cs, 12,25 cs, 17,36 cs,
18,33 ep, 11,57 cs, 2,86 cs, 7,52 cs, 6,71 cs, 6,67 cs, 6,49
cs, 6,06 cs, 6,09 cs, 5,93 cs, 4,98 cs, 4,97 cs, 4,93 cs,
4,50 cs, 4,51 cs, 4,36 cs, 3,97 cs, 3,81 cs, 3,84 cs, 3,27
cs, 3,75 cs, 4,41 pc, 3,56 cs, 3,10 cs, 2,65 cs, 2,51 cs,
2,34 cs, 4,99 cs, 3,70 cs, 3,60 cs, 4,78 cs, 4,01 cs, 4,18
cs, 2,65 cs, 3,55 cs, 3,18 cs; JanW: 138,78 cs, 8,93
s; OPiOA: 110,5 wcs, 22,54 hs, 1,9 cs, 1,0 cs;
AZGR: 105,5 cs, 11,24 fs; MRP:
75,5 cs, 63,4 fc; 15,6 ep, 10,4 cs, 6,2 cs, 5,7 hs, 5,6 cs,
4,4 cs, 3,9 cs, 2,1 cs; KSoK: 62,5 fc, 18,6 cs;
OAUJ: 46,0 wcs; MGZPŚ: 43,0 cs; PWDT: 29,1
hs; MMKF: 27,5 fs; JWKW: 21,82 sc, 14,10 sc,
6,40 cs, 3,59 hs; KMaG: 21,5 cs, 13,9 cs, 3,2 f;
MWGUW: 18,6 cs, 5,0 hs; MStP: 13,3 ep, 7,27 sc,
4,65 cs; MEPZG: 13,2 hs; SKoZ: 12,70 sc;
MKGW: 12,2 hs, 6,9 hs, 6,0 cs, 5,0 hs; LGL: 10,1
cs; MZWNoZUŚ: 10 s; MCiD: 9,3 hs, 5,5 hs;
JSzW: 8,8 s, 3,9 cs; WWoG: 6,9 cs; RBoW:
5,7 cs, 3,7 ep; GMik: 4,5 ep; PŻoW: 4,50 f,
3,15 f; JPłB: 4,0 cs; RITc: 4,0 sc; MPPF:
3,9 cs; JAB: 3,3 cs, 2,9 cs, 2,1 cs; JBaZ: 3,0
cs; PiOAG: 2,7 ep; TŚcK: 2,63 hs; BDąT:
2,2 sc, 0,8 cs; JJDL: 1,5 ep; SKoZ: 1,5 cs;
TZwW: 1,5 hs; AKKC: 1,2 f; GMGS: 0,95 hs;
TP!W: 0,85 fc; MKoL: 0,07 f; ASPF: ts.
Tamdakht,
Maroko,
31°09.8′N, 7°00.9′W. 20 grudnia 2008 r. o
22:37, w wielu miejscach Maroka (Agadir, Marrakesh,
Ouarzazate) obserwowano bolid lecący z zachodu na wschód.
Według lokalnej gazety Al Massae (z 27 grudnia) ludzie w
górach wysokiego Atlasu słyszeli grom dźwiękowy i czuli
drżenie po nim. Szukanie meteorytów w wysokich górach
pokrytych śniegiem było trudne. Dlatego pierwsze okazy
naleziono po wielu tygodniach. Największe zagłębienie po
uderzeniu meteorytu znaleziono koło Oued Aachir (1,10 m
średnicy i 70 cm głębokości, 31°09.8′N, 7°00.9′W). Był w nim
okaz ponad 30 kg i wiele małych fragmentów. Obszar rozrzutu
ma co najmniej 25 km długości i 2 km szerokości. Łączna waga
meteorytów oceniana jest na ponad 100 kg. Opis spadku i
szczegóły znalezienia okazów podaje Svend Buhl (Meteoryt
2/2009).
JanW:
539,0 fc; 168,0 fc; 60,0 fc;
51,0 fc; 24,58 fc; 8,59 fs.
Vengerovo,
Rosja, 56° 08’ N, 77° 16’ E. Wieczorem, 11 października 1950
roku, spadło kilka kamieni, ale znaleziono tylko dwa, o
wadze 9,3 kg i 1,5 kg.
MCiD: 7 sc.
Wellington,
Teksas, USA, 34° 57’ N, 100° 15’ W. Około 1955 r. znaleziono
kamień 13,4 kg na równinie z osadów naniesionych przez
powódź. W 1968 r. rozpoznano, że to meteoryt.
JAB: 1,8 s.
West Forrest,
Australia, 30° 45’ S, 127° 59’ E. W 1971 r. znaleziono jeden
zwietrzały kamień, pokryty skorupą, ważący 170 g, około 10
mil NW od stacji Forrest kolei transaustralijskiej.
KMaG: 9,4 sc.
Whitula Creek, Australia,
25° 19’ S, 142° 27’ E. W 1991 r. na obszarze rozrzutu
meteorytu Ingella Station znaleziono meteoryt ważący 271 g,
którego skład chemiczny był odmienny.
JAB: 2,1 s.
Wiluna,
Australia, 26° 36’ S, 120° 20’ E. Po bolidzie i efektach
akustycznych, wieczorem 2 września 1967 roku spadło od 500
do 1000 kamieni około 5 mil na wschód od Wiluny. Elipsa
rozrzutu miała 4 x 2 mile i była wyciągnieta w kierunku
NW-SE. Zebrano około 150 kg. Wielkość meteorytów wahała się
od 10 kg do 2,2 g.
KMaG: 4,90 cs; JanW: 9,57 cs.
Zhovtnevyi,
Ukraina, 47° 35’ N, 37° 15’ E. W nocy, 10 października 1938
roku, deszcz meteorytów spadł koło Żowtniewogo Chutora.
Znaleziono sześć dużych i kilkanaście mniejszych okazów, a
jeszcze pięć meteorytów odnaleziono w 1939 i 1941 roku. W
sumie zebrano około 107 kg; największy okaz ważył 21 kg.
JanW: 0,824 f.
W tle: meteoryt El Hammami |
