Odznaka Towarzystwa

   

POLSKIE TOWARZYSTWO METEORYTOWE

SIEĆ BOLIDOWA PTM


     

 Opracował: J.Bandurowski

Zgodnie z postanowieniami Walnego Zebrania członków PTM z dnia 25 kwietnia 2003r. jednym z celów Towarzystwa jest działanie zmierzające do budowy sieci bolidowej w Polsce. Poniżej przedstawiono wstępne informacje na ten temat. 

Sieć bolidowa to sieć stacji obserwacyjnych na danym terenie wyposażonych w kamery, które rejestrują nocne niebo w poszukiwaniu przelotu jasnych meteorów czyli bolidów (są jaśniejsze niż ok.minus 4 magnitudo). Kamery mogą być wyposażone w obiektywy typu "rybie oko" dzięki czemu ich pole widzenia wynosi 180st. Stacja obserwacyjna może także być złożona z kilku kamer, dzięki czemu osiąga podobne pole widzenia.

Bolidy interesują nas dlatego, że pojawienie się takiego zjawiska może skończyć się (bardzo rzadko) upadkiem meteorytu. W przypadku jeżeli przelot bolidu zaobserwuje więcej niż jedna stacja (tzw.obserwacja bazowa), a najlepiej kilka można określić orbitę ciała meteoroidowego, które weszło do ziemskiej atmosfery czyli dowiedzieć się skąd do na przyleciało i ponadto określić miejsce, w którym mogło dojść do upadku  meteorytu, co dla nas staje się wyjątkowo interesujące.

Do tej pory sieci bolidowe zaobserwowały setki lub więcej zjawisk, ale dzięki ich funkcjonowaniu udało się odnaleźć tylko (aż?) cztery następujące meteoryty (daty oznaczają moment zjawiska, a nie odnalezienia meteorytu):
1. Lost City, USA, 03.01.1970r., chondryt H5, 17kg,
2. Innisfree, Kanada, 05.02.1977r., chondryt L5, 4,5kg,
3. Pribram, Czechy, 07.04.1959r., chondryt H5, 5,5kg,
4. Neuschwanstein, Niemcy i Austria, 06.04.2002, chondryt EL6, 6,2kg.
Pierwsza pozycja to dzieło tzw. sieci preriowej w USA, druga pozycja sieci kanadyjskiej, pozostałe były zaobserwowane przez sieć europejską.

Kilka słów o sieci europejskiej. Od 1947r. pracuje cześć czechosłowacka, od roku 1968 dołączyły do niej stacje z dawnego NRD i RFN, a później także z innych krajów. Prof.Hurnik w swojej książce "Meteoroidy, meteory, meteoryty" z 1992r. pisze o działających 45 stacjach. Słynny Neuschwanstein zanotowało aż 10 stacji z Niemiec, Austrii i Czech. Więcej na temat tego zjawiska: http://republika.pl/jba1/info.htm pozycje 32 i 34.

I ta właśnie sieć europejska najbardziej nas interesuje, ponieważ chcielibyśmy się do niej przyłączyć budując polską stację bolidową (a potem następne) i zmazując wielką białą plamę na mapie europy.

Pomysł budowy pierwszej polskiej stacji pojawił się na Walnym Zebraniu Polskiego Towarzystwa Meteorytowego w kwietniu 2003r. w Olsztynie. Prace prowadzi zespół 4 osób - dr Stanisław Ciechanowicz, Szymon Kozłowski, Zbigniew Tymiński i Jarosław Bandurowski. Wciąż jesteśmy na etapie zbierania wszelkich danych, które będą nam pomocne w dalszych działaniach. Podsumowaniem zbierania danych ma być artykuł, który powinien ukazać się w kwartalniku "Meteoryt".

Pierwsza stacja bolidowa PTM ma stanąć na terenie Obserwatorium Instytutu Astronomii Uniwersytetu Zielonogorskiego. Minimalny Koszt całego przedsięwzięcia oszacowany jest wstępnie na ok.3tys.zł.

Realizacją podobnego celu zajmuje się także Pracownia Komet i Meteorów ( http://www.pkim.org/ ), która testuje obecnie wykonane przez siebie stacje bolidowe. Rozważa się obecnie możliwość nawiązania współpracy pomiędzy PTM i PKiM w zakresie podjęcia wspólnych działań nad budową sieci bolidowej w Polsce. 

Na stronie www.mgd.z.pl w zakładce Załączniki można obejrzeć mapkę fragmentu europejskiej sieci bolidowej z zaznaczeniem planowanej stacji w Zielonej Górze, wygląd stacji nr 45 wraz z Dieterem Heinleinem szefem technicznym niemieckiej części sieci, przykładowe zdjęcie wykonane przez taką stacje z widocznym śladem bolidu (Zał.11) oraz wygląd automatycznej czeskiej stacji (Zał.12).

Na stronie Szymona Kozłowskiego - http://meteoryt.simkoz.com/pfn/ można obejrzeć, widoczną obok w pomniejszeniu,  mapę Polski z naniesionymi funkcjonującymi i planowanymi stacjami bolidowymi. Ponadto podano tam podstawowe informacje na temat poszczególnych stacji (położenie, wyposażenie, typ, nazwiska operatorów). Stacja budowana przy udziale PTM otrzymała oznaczenie PFN07 (Polish Fireball Network, stacja nr 7).